Bàn về sự sinh tồn của báo in trong môi trường hội tụ truyền thông
Giải mã thuật ngữ “báo in biến mất”
Năm 2005, trong cuốn Báo in đang biến mất: Ứng cứu ngành báo chí trong thời đại thông tin, giáo sư Philip Meyer trường Đại học North Carolina (Mỹ) đã đưa ra luận điểm báo in sắp biến mất. Từ đó, thuật ngữ “báo in biến mất” trở thành một trong những chủ đề nóng được giới báo chí tập trung thảo luận liên tục trong những năm qua. Đặc biệt, giáo sư Philip Meyer đã đưa ra dự báo rằng: “Giả dụ báo in tiếp tục sụt giảm với tốc độ như hiện nay thì sự kiện vị độc giả cuối cùng đọc tờ báo cuối cùng trên trái đất sẽ xảy ra vào tháng 4.2040”. Điều gây sự chú ý của dư luận hơn đó là, vài năm gần đây, một số tờ báo lớn của Mỹ liên tục tuyên bố phá sản, khiến luận điểm “báo in biến mất” phần nào được chứng thực.
Tháng 12.2008, Tập đoàn báo chí nổi tiếng của Mỹ Tribune với lịch sử 161 năm, sở hữu 23 đài truyền hình, 12 tờ nhật báo, trong đó có 8 tờ báo bán chạy nhất nước Mỹ như Los Angeles Times, Chicago Tribune, Baltimore Sun… đã chính thức thông báo thừa nhận phá sản và đề nghị được bảo vệ trước các chủ nợ. Chưa đầy 1 năm sau, tháng 3/2009, Tập đoàn truyền thông Sun-Times - chủ sở hữu báo Chicago Sun-Times và hàng chục tờ báo địa phương cũng tuyên bố đệ đơn xin phá sản. Điều khiến người ta khó tin hơn là, ngày 9/3/2009, New York Times tên tuổi lẫy lừng đã đưa ra thông cáo sẽ bán một số tầng làm việc tại trụ sở công ty để giải quyết vấn đề thiếu vốn. Đây là chủ báo thứ 5 tại Mỹ trong vài tháng phải tìm kiếm đến sự bảo hộ của các chủ nợ. Từ đó trở đi, ngành báo chí nước Mỹ dấy lên làn sóng phá sản, đóng cửa và hệ quả là hàng ngàn người mất việc làm.
Phải chăng sự phát triển như vũ bão của mạng Internet và các công nghệ truyền thông mới khiến công chúng nắm bắt được thông tin nhanh hơn, hiệu quả hơn và bằng nhiều con đường khác nhau, đáp ứng nhịp sống nhanh của cuộc sống hiện đại khiến báo in không còn vị thế chủ đạo trong làng truyền thông toàn cầu? Song, một điều hiển nhiên là, hiện nay, công chúng vẫn muốn click chuột hoặc vuốt màn hình để thu thập nguồn thông tin vô hạn hơn là nắm bắt lượng thông tin hữu hạn qua việc lật từng trang báo giấy. Có thể nói, mạng Internet và các công nghệ truyền thông mới đã trở thành thách thức lớn đối với mô hình truyền thông và mô hình đọc truyền thống của độc giả. Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt đó, do lượng độc giả dần sụt giảm, lượng phát hành giảm đi rõ rệt, ngành báo in đang phải đối mặt với mùa “đông lạnh lẽo”, trong khi đó, các phương tiện truyền thông mới đang phát triển và “nổi lên như cồn”. Trước xu thế báo in ngày càng đi xuống, rất nhiều chuyên gia đã đưa ra những dự đoán đầy sự hoài nghi và có cái nhìn vô cùng bi quan.
6 năm chiến thắng 100 năm
Làm thế nào để lý giải thuật ngữ “báo in biến mất” một cách đầy đủ và khoa học? Trên thực tế, “báo in biến mất” dùng để nói về báo in trong mô hình truyền thông in ấn truyền thống chứ không phải báo in của cơ quan báo chí sau quá trình chuyển đổi mô hình sang hướng hội tụ truyền thông. Báo in sau quá trình chuyển đổi mô hình không thể đồng nghĩa với báo in xét theo ý nghĩa truyền thống. Mặc dù sự phát triển của ngành báo chí đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, nhưng không thể nói báo in sẽ biến mất một cách triệt để. Trước sự tác động của mạng Internet và các phương tiện truyền thông mới, các cơ quan báo chí đã cố gắng tự cứu mình thông qua các cách thức chuyển đổi mô hình – hội tụ truyền thông là xu thế chính của sự chuyển đổi mô hình đó. Tháng 2/2011, Tập đoàn AOL Inc. (Mỹ) đã thu mua tờ The Huffington Post - vốn được mệnh danh là báo điện tử lớn nhất nước Mỹ với giá 315 triệu USD. The Huffington Post là website tin tức và phân tích thông tin, ra đời năm 2005. Tháng 1/2011, lượng page view của website này lên tới 30 triệu lượt, điều này đồng nghĩa với việc nó đã trở thành phương tiện truyền thông chủ lưu ở Mỹ. Năm 2010, doanh thu của The Huffington Post đạt 30 triệu USD, trong thời điểm ngành báo chí Mỹ khốn đốn vì doanh thu quảng cáo sụt giảm, lượng phát hành giảm mạnh và độc giả ngày càng thích tìm đến các nguồn tin miễn phí trên mạng Internet, The Huffington Post đã trở thành một hiện tượng lạ, khiến nhiều hãng truyền thông quan tâm.
Tháng 6/2012, công ty nghiên cứu thị trường ComScore của Mỹ công bố dữ liệu cho thấy, lần đầu tiên lượng page view theo tháng của các user độc lập của The Huffington Post vượt The New York Times. Đối với The Huffington Post, điều này có ý nghĩa quan trọng. Nhân viên của AOL Brad Garlinghouse đã đăng trên Twitter rằng: “6 năm chiến thắng 100 năm”.
Trước những thách thức lớn đến từ các tờ báo điện tử như The Huffington Post, sau khi chuyển đổi mô hình, tờ The New York Times đã xây dựng “tường trả phí” (độc giả phải trả tiền cho các nội dung online), xoay chuyển cục diện bên bờ vực phá sản. Theo thông báo tài chính quý II năm 2013 của New York Times, lượng user độc giả online của tờ The New York Times đã lên tới 699.000 người. Song song với đó, doanh thu quảng cáo từ mạng Internet của The New York Times đạt 52,2 triệu USD, chiếm 24,7% tổng doanh thu quảng cáo. Rất nhiều tập đoàn báo chí truyền thông trên thế giới đã đổi mới mạnh mẽ bằng hình thức sử dụng mạng Internet và các phương tiện truyền thông mới, khiến báo in xuất hiện trước công chúng với một tâm thế mới, cung cấp cho độc giả, cộng đồng cư dân mạng các dịch vụ hoàn thiện hơn, do đó vẫn còn quá sớm để nói báo in sẽ biến mất.
Khẳng định giá trị tồn tại của “đội quân chủ lực”
Để khẳng định báo in sẽ không biến mất, điều quan trọng là chúng ta phải biết giá trị tồn tại của báo in. Thực tế cho thấy, giá trị của báo in là phương tiện truyền tải thông tin, nó có thể đáp ứng nhu cầu nắm bắt thông tin của công chúng, hoàn toàn có lý do xác đáng để tồn tại. Có thể lý giải qua một số vấn đề như sau:
Thứ nhất, sở hữu số lượng độc giả trung thành. Vài năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của mạng Internet và các phương tiện truyền thông công chúng, con người có thể nắm bắt thông tin một cách nhanh hơn và tiện lợi hơn, tuy nhiên, do sự khác biệt về tuổi tác, thói quen đọc, vẫn còn tồn tại một bộ phận tương đối lớn độc giả trung thành với báo in.
Thứ hai, tin tức độc quyền, chuyên nghiệp và kèm các bài bình luận sâu. Một tờ báo in thành công giống như một thương hiệu được tạo dựng sau nhiều năm kinh doanh. Tin độc quyền chính là tiêu chí độc đáo của thương hiệu. Ở một mức độ nào đó có thể nói, tin độc quyền chính là sức cạnh tranh then chốt của tờ báo. Nắm bắt được tin độc quyền đồng nghĩa với việc có sự đột phá trong nội dung, thời gian, góc tiếp cận thông tin. Tháng 6.2013, bản tin độc quyền “do thám bí mật người dân” của tờ The Guardian (Anh) đã khiến dư luận quốc tế xôn xao. Cho đến nay, sự kiện này vẫn đang là chủ đề nóng được công chúng các nước quan tâm. Sự kiện đó được phanh phui đã khiến tiếng tăm của tờ The Guardian nổi như cồn. Tin độc quyền với góc nhìn rộng và độc đáo đã trở thành sức mạnh tạo nên ưu thế cạnh tranh cho rất nhiều tờ báo. Ngoài ra, đưa tin có chiều sâu, đặt nội dung lên hàng đầu cũng là bí kíp để các tờ báo in giữ vững thế mạnh cho mình. Lượng thông tin trên mạng Internet vô cùng lớn, nhưng về chiều sâu thường không đáp ứng được nhu cầu của độc giả, trong khi tin tức trên các tờ báo có thương hiệu lại đặc sắc, có giá trị lớn. Thế mạnh của báo in ngày nay không còn là nguồn tin nhanh nhất, nhưng báo in vẫn là nhà cung cấp các giá trị tư tưởng cao, quan điểm sâu sắc được công chúng lựa chọn. Những bài viết sâu trên báo in thường tạo ảnh hưởng lớn trong dư luận, thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội. Có thể nói, bản tin có chiều sâu là linh hồn của tờ báo, sự hy vọng của công chúng, đồng thời cũng là liều thuốc tốt giúp xã hội tiến bộ.
Thứ ba, có uy tín trong xã hội. Uy tín là một thế mạnh khác của báo in, quan tâm đến nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội, dám vạch trần những mặt trái của xã hội, đối thoại với độc giả một cách bình đẳng, cung cấp cho xã hội một diễn đàn trao đổi tự do... là những phương châm quan trọng trong quá trình đổi mới mô hình của báo in trong những năm vừa qua. Qua đó, có thể khẳng định uy tín của các kênh truyền thông truyền thống như truyền hình, báo in vẫn chiếm ưu thế.
Thứ tư, đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên nghiệp. Các tờ báo uy tín với lịch sử lâu năm có một đội ngũ phóng viên, biên tập viên giàu kinh nghiệm, ngòi bút sắc bén. Họ chính là những người đem lại sức sống lâu dài cho tờ báo.
Có thể khẳng định, 4 nguyên nhân trên là những lý do báo in sẽ phải tồn tại, tuy nhiên, không có nghĩa rằng, với những thế mạnh này khiến báo in sẽ giành thắng lợi trong cuộc cạnh tranh. Nó đòi hỏi phải có sự đổi mới nhiều hơn mới có thể xoay chuyển được cục diện thiếu sức sống như hiện nay.
Một vài gợi ý đối với sự phát triển của báo in trong tương lai
Xây dựng chiến lược phát triển phù hợp
Đổi mới đồng nghĩa với việc tận dùng nguồn tài nguyên có sẵn để sáng tạo ra các sự vật mới. Tòa soạn và phóng viên, biên tập viên là người sản xuất, người quản lý, giám sát tờ báo, một tờ báo tiến được bao xa, vấn đề then chốt nằm ở sự đổi mới của tòa soạn. Thứ nhất, trong môi trường hội tụ truyền thông, báo in cần phối hợp mật thiết với mạng Internet và các phương tiện truyền thông mới, mở rộng kênh truyền phát thông tin, chuyển hóa tin tức của tờ báo thành dịch vụ cung cấp thông tin đặc sắc, tăng cường sự tương tác online và offline với độc giả, xây dựng một diễn đàn cung cấp thông tin đa chiều, phục vụ công chúng tốt hơn. Thứ hai, trong hoạt động quảng cáo, tòa soạn không nên lệ thuộc hoàn toàn vào nhà quảng cáo mà tự xây dựng phòng quảng cáo chuyên nghiệp, tách bạch loại hình quảng cáo, phân công trách nhiệm, không ngừng nâng cao chất lượng thiết kế dịch vụ quảng cáo, làm tốt hoạt động quảng cáo.
Phát huy tối đa thế mạnh “nội dung là vua”
Cách làm này thể hiện chủ yếu trên ba phương diện: tin độc quyền; bản tin có chiều sâu; đặc sắc và độc đáo. Mặc dù hiện tại là thời đại bùng nổ thông tin, nhưng báo in vẫn chưa tạo ra được sự khác biệt, tình trạng trùng lặp vẫn rất phổ biến, điều này vừa không đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, vừa lãng phí nguồn tài nguyên. Tin độc quyền và bản tin sâu là thế mạnh trong các thế mạnh của báo in, đòi hỏi cơ quan báo chí phải có một đội ngũ phóng viên, biên tập viên có trình độ mới sản xuất ra được những sản phẩm báo chí phù hợp với thời đại.
Không ngừng đáp ứng nhu cầu của công chúng
Công chúng già hóa cũng là một vấn đề lớn mà sự sinh tồn của các tòa soạn báo hiện phải đối mặt. Sự phát triển của mạng Internet và các phương tiện truyền thông công chúng khiến ai cũng có thể nắm bắt thông tin mọi lúc mọi nơi, có thể tương tác, giao lưu, đặc biệt là giới trẻ. Vậy làm thế nào để báo in thoát khỏi tình trạng độc giả “già hóa”, để đối tượng công chúng được phân bổ rộng rãi hơn, là yếu tố then chốt quyết định việc báo in có phát triển lâu dài được hay không. Do đó, tòa soạn cần thay đổi mô hình làm báo cũ, lắng nghe ý kiến của thế hệ trẻ. Thanh niên thời hiện đại là nhóm công chúng bị “mạng hóa”, báo in có thể thu hút giới trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau, không ngừng đáp ứng nhu cầu của họ, từ đó mở ra một thị trường mới, mở rộng lượng phát hành cho báo in.
Nâng cao trình độ và kỹ năng cho nhà báo
Thời đại truyền thông mới đã đặt ra yêu cầu mới cho công tác biên tập báo in. Cho dù xét trên góc độ tổ chức nội dung hay xử lý nội dung, biên tập báo in đều là nhân tố cuối cùng quyết định một tờ báo có thành công hay không. Mỗi biên tập viên trong tòa soạn cần nắm bắt phương pháp biên tập và công nghệ truyền thông mới. Ngoài ra, một vấn đề nổi cộm mà báo in hiện đang phải đối mặt là hiện tượng “tông xe” (trùng lặp về nội dung) rất nghiêm trọng, điều này đã đặt ra những yêu cầu mới cho biên tập viên, trong quá trình xử lý bản thảo, tổ chức nội dung cần tích cực đổi mới, nguồn tin phải chân thực, tin cậy, không đăng các thông tin sai sự thật, không rõ nguồn gốc.
Hướng phát triển mới cho báo in - chú trọng tính tương tác
Trong làn sóng hội tụ truyền thông hiện nay, báo in cần tận dụng diễn đàn tương tác mạng xã hội, tiến quân vào lĩnh vực mạng Internet di động, không ngừng đổi mới, sáng tạo ra các sản phẩm và dịch vụ truyền thông chất lượng cao thích hợp với thời đại truyền thông mới, xây dựng ý thức thương hiệu, ý thức dịch vụ, coi trọng sự tương tác với công chúng, thu thập ý kiến phản hồi online... Đồng thời, cần đề cao tính tương tác giữa tòa soạn với tòa soạn, giữa phóng viên và biên tập viên để trao đổi kinh nghiệm, update thông tin...
Kể từ năm 1609 – năm tờ báo in đầu tiên trên thế giới ra đời cho đến nay, báo in đã có hơn 400 năm lịch sử. Mỗi cuộc cải cách của ngành báo chí đều diễn ra theo xu thế phát triển của thời đại. Trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin, công nghệ số hóa phát triển như vũ bão, các phương tiện truyền thông và mô hình truyền thông trước kia đã không còn thích hợp. Do đó, tương lai của báo in cần bám sát sự phát triển của thời đại, sáng tạo ra các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với thời đại mới, đổi mới mô hình quản lý kinh doanh. Như thế báo in mới có được những bước phát triển mới và không bị “biến mất” như lời dự đoán của một số chuyên gia.
______________________
Bài đăng trên Tạp chí Người Làm Báo điện tử số ra ngày 29.6.2016
PGS, TS Nguyễn Thành Lợi
Nguồn: http://nguoilambao.vn
Bài liên quan
- Podcast - biểu tượng sức mạnh của phát thanh hiện đại
- Ngoại giao công chúng trong kỷ nguyên số
- Chuyển đổi số trong hoạt động báo chí - ích lợi và thách thức
- Xử lý khủng hoảng truyền thông trên mạng xã hội liên quan đến các nghệ sĩ biểu diễn tại Việt Nam hiện nay
- Phát huy tiềm năng của tiếp thị liên kết trong hoạt động truyền thông marketing thời đại số tại Việt Nam
Xem nhiều
- 1 Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
- 2 Chính sách phân quyền của chủ nghĩa tân tự do trong quản lý giáo dục đại học – Kinh nghiệm triển khai tại một số nước và gợi ý đối với Việt Nam
- 3 Báo Quân đội nhân dân trao giải Cuộc thi viết "Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới" lần thứ ba (năm 2023-2024)
- 4 Học viện Báo chí và Tuyên truyền làm việc với đoàn Kiểm tra Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo
- 5 Học viện tổ chức chúc mừng Tết cổ truyền Bunpimay năm 2024 cho lưu học sinh nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào
- 6 Nhiều đóng góp có giá trị vào Đề cương chi tiết Báo cáo Tổng kết 40 năm đổi mới
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, PR và Thương hiệu thông báo tuyển sinh năm 2024 với 100 chỉ tiêu. Đây là chương trình nhượng quyền giữa Đại học Middlesex (Vương quốc Anh) và Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Tốt nghiệp Chương trình, sinh viên được nhận bằng Cử nhân Quảng cáo, PR và Thương hiệu có giá trị quốc tế và đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận.
Podcast - biểu tượng sức mạnh của phát thanh hiện đại
Podcast - biểu tượng sức mạnh của phát thanh hiện đại
Ngành công nghiệp báo chí truyền thông đã và đang chứng kiến sự phát triển bùng nổ của Podcast trong những năm gần đây. Có thể nói Podcast đã trở thành biểu tượng sức mạnh của phát thanh hiện đại khi nó hoạt động hết sức hiệu quả và trở nên quá phổ biến với công chúng ở nhiều quốc gia trên thế giới, cũng như đạt được những tựu kinh tế đáng ngưỡng mộ. Với việc ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại trong phương thức sản xuất và truyền tải, Podcast đã mang đến những trải nghiệm tuyệt vời cho công chúng, hứa hẹn sự tỏa sáng rực rỡ trong tương lai.
Ngoại giao công chúng trong kỷ nguyên số
Ngoại giao công chúng trong kỷ nguyên số
Tại Phiên họp, các đại sứ, trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài chia sẻ nhiều kinh nghiệm hay về cách triển khai ngoại giao công chúng ở nước sở tại, những khó khăn thách thức đang đặt ra cho các Cơ quan đại diện trong triển khai công tác này tại địa bàn và đề xuất các kiến nghị cụ thể đối với Bộ Ngoại giao và các cơ quan trong nước hỗ trợ triển khai ngoại giao văn hóa và thông tin đối ngoại ngày càng hiệu quả hơn tại địa bàn.
Chuyển đổi số trong hoạt động báo chí - ích lợi và thách thức
Chuyển đổi số trong hoạt động báo chí - ích lợi và thách thức
Trong bối cảnh bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, xu thế “chuyển đổi số”được coi là sự tiếp cận bắt buộc đối với tất cả ngành nghề, lĩnh vực. Dĩ nhiên, báo chí không thể nằm ngoài trục xoay đó. Mục tiêu chính của chuyển đổi số báo chí là xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, làm đúng chức năng vai trò thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng và sự đổi mới của đất nước. Chuyển đổi số trong hoạt động báo chí không đơn giản là việc chuyển đổi từ hình thức truyền thống sang hình thức số hóa, mà còn mang lại những cơ hội mới cho sự phát triển của ngành báo chí trong tương lai
Xử lý khủng hoảng truyền thông trên mạng xã hội liên quan đến các nghệ sĩ biểu diễn tại Việt Nam hiện nay
Xử lý khủng hoảng truyền thông trên mạng xã hội liên quan đến các nghệ sĩ biểu diễn tại Việt Nam hiện nay
(LLCT&TTĐT) Khủng hoảng truyền thông trên nền tảng mạng xã hội (MXH) liên quan đến các nghệ sĩ biểu diễn tại Việt Nam hiện nay là một vấn đề nổi cộm bởi số lượng, tần suất các vụ khủng hoảng đang ngày một tăng lên, trong khi năng lực xử lý khủng hoảng còn hạn chế. Do đó, nghiên cứu và tìm ra giải pháp cho vấn đề này vừa mang tính lý luận, vừa mang tính thực tiễn, đặc biệt trong giai đoạn phát triển bùng nổ các nền tảng MXH ở Việt Nam như hiện nay.
Bình luận